W dolinie Osławy. Część pierwsza.

   Zapraszamy dziś w dolinę rzeki Osławy, która wraz z dopływem – Osławicą, stanowi granicę pomiędzy Beskidem Niskim a Bieszczadami. Co ciekawe, jest to także granica pomiędzy Karpatami Zachodnimi i Karpatami Wschodnimi. Doliną tą przebiega linia kolejowa Zagórz-Łupków, zbudowana w 2. połowie XIX wieku.

   Dla miłośników kultury łemkowskiej, a zwłaszcza starych cerkwi, dolina Osławy to prawdziwy raj. Między innymi dlatego, że wiele z nich używanych jest do dzisiaj przez wiernych obrządku wschodniego – prawosławnych i grekokatolików. Na „Szlaku ikon przez dolinę rzeki Osławy” znajdziemy aż dziewięć świątyń, a wśród nich prawdziwą perełkę wpisaną na listę światowego dziedzictwa UNESCO – cerkiew pw. św. Michała Archanioła w Turzańsku.

   Dziś jednak zapraszamy do nieodległej od Turzańska miejscowości Szczawne, która swą nazwę wywodzi od występujących tu źródeł wód mineralnych, tzw. szczawów. To stara wieś, bo jej początki sięgają pierwszych dziesięcioleci XV wieku. Powstała w dobrach królewskich, a podlegała starostom sanockim. W XIX wieku, w czasach zaboru austriackiego, była częścią tzw. dóbr kameralnych. Dzierżawcami wsi przez ponad 150 lat była rodzina Groblewskich.

   Najwspanialszym zabytkiem Szczawnego jest prawosławna dziś cerkiew pw. Zaśnięcia Przenajświętszej Bogarodzicy. Zbudowano ją w 1889 roku jako cerkiew greckokatolicką. Budowniczym był Hojsan, cieśla z sąsiedniej wsi Płonna. Jest to świątynia orientowana, a zatem prezbiterium skierowane jest na wschód. Wewnątrz znajdziemy stary, autentyczny ikonostas, a ściany i sufit nawy pokrywa polichromia wykonana w 1925 roku. Nabożeństwa w świątyni odbywają się w nastrojowym blasku świec, jako że nie posiada ona oświetlenia elektrycznego. Obok cerkwi stoi dzwonnica. Oba budynki przykrywa blaszany dach w charakterystycznym zielonym kolorze. Na przycerkiewnym cmentarzu odnajdziemy m. in. nagrobek Maksymiliana Groblewskiego, autora sztuki scenicznej „Grajek z gór”, poświęconej kulturze mieszkających w Szczawnem Łemków.

   Na koniec warto też zwrócić uwagę, że przez Szczawne przebiega żółto-czarny – barwy Habsburgów – szlak „Śladami dobrego wojaka Szwejka”.